Wat voegt IBA toe aan Parkstad?

Zondagmiddag was ik even bij het IBA Festival in Kerkrade, IBA Parkstad is namelijk één van de heetste onderwerpen van het moment in Heerlen en omstreken. Er wordt veel gepraat en geschreven over IBA Parkstad, maar ik begrijp er nog niet veel van. Wat ik wel begrijp is dat IBA gaat zorgen voor veel verandering in de openbare ruimte. Maar wat, hoe en waarom is voor mij nog niet duidelijk. Aangezien verandering altijd spannend en leuk is, probeerde ik mij op het IBA Festival verder te verdiepen in IBA Parkstad.

Internationale Bau Ausstelling

IBA is een Duits concept dat staat voor Internationale Bau Ausstellung. IBA heeft als doel verschillende projecten te bundelen zodat deze samen van betekenis zijn voor de ontwikkeling van een stad of gebied. IBA Parkstad eindigt in 2020 met een tentoonstelling van de gerealiseerde projecten.

In 2014 is IBA Parkstad gestart met een open oproep naar buitengewone ideeën om te realiseren in Parkstad. Aangezien ik in 2014 even niet in Parkstad woonde, heb ik het begin van IBA Parkstad gemist. Wellicht dat ik ook hierdoor een beetje moeite heb om het concept te begrijpen. Er zijn destijds in ieder geval bijna 300 ideeën verzameld, waarvan er nu 50 zijn geselecteerd die daadwerkelijk worden gerealiseerd. 

IBA Festival

Tijdens het IBA Festival kon kennis worden gemaakt met deze projecten. Of ja, eigenlijk alleen de 10 projecten die deelnamen aan de projectenmarkt. Het was dus eigenlijk meer een feestje dan een festival. In een poging een beeld te krijgen van de diverse projecten, liep ik langs tafeltjes. Echt een goed beeld krijgen lukte daarbij meestal niet. Veel van de projecten waren nog abstract en weinig praktisch. Net toen we weer wilden gaan, zagen we op een pilaar een A4’jte hangen dat er op de 2e verdieping ook nog een film werd vertoond. Wellicht hielp die beter bij de beeldvorming.

Ondanks de matige aankondiging in de vorm van een simpel A4’tje, bleek de film het hoogtepunt van het festival. In de bol van het Continium kwamen we eerst in een moderne filmzaal waar een introfilm werd vertoond. Vervolgens daalden we een trap af en kwamen we in een bijzondere ruimte. Vanaf de glazen balkons keken we in een enorme put waar op de bodem en het onderste deel van de wanden een tweede film werd vertoond. Hierin kwamen alle 50 projecten voorbij. Het was erg gaaf gemaakt, maar de projecten kwamen in zo’n enorme vogelvlucht voorbij dat ik er nog steeds weinig van begreep.

Waarom een IBA?

Ondertussen begin ik langzaam wel te begrijpen wat IBA precies doet. IBA verzamelt initiatieven en projecten van burgers en andere belanghebbenden om deze te op een professionele wijze te realiseren om de leefomgeving een impuls te geven. Dat roept bij mij alleen maar meer vragen op. Want wacht eens even… Is dat niet gewoon de taak van de gemeenten en provincie? Luisteren naar de burgers en hierop actie te ondernemene en zorgdragen voor een prettige leefomgeving? Vult IBA Parkstad niet gewoon het gat dat door middelmatig werk van gemeente en provincie is gecreëerd? Is IBA niet slechts een pleister op een wond van slecht functionerende overheidsinstanties?

En waarom worden er maar 50 projecten gerealiseerd? Dat wil zeggen dat er ergens op een kantoor in Parkstad nog een stapel van 250 ideeën ligt waarvan een gedeelte waarschijnlijk meer verdient dan een Waterloo in een paperversnipperaar… Is het niet beter om te werken aan een klimaat waarin ook deze ideeën kunnen worden gefinancierd en gerealiseerd, in plaats van te focussen op een door een jury geselecteerde 17%?

En waarom is er een einddatum aan gekoppeld? Houdt het veranderingsproces dan op en stoppen we dan weer met luisteren naar burgers en het uitvoeren van middelmatige plannen die zijn bedacht in de ivoren torens van gemeente- en provinciehuizen?

En heeft Parkstad dat IBA stempel echt nodig? De laatste jaren zijn we immers best goed bezig in Parkstad. Gebieden als Park Gravenrode en het Heerlense centrum zijn en worden nog steeds op een originele en succesvolle manier herontwikkeld, mede door initiatieven van burgers. Natuurlijk moet deze manier van werken eenvoudiger toegankelijk en verder volwassen worden gemaakt. Projecten als het Maankwartier en de Murals zijn voorbeelden hiervan maar vallen buiten de scope van IBA. Wat voegt het IBA stempel dan nog toe? Mede door het tijdelijke karakter en het beperkte aantal gerealiseerde projecten binnen het concept?

Binnen IBA Parkstad worden wellicht heel gave projecten gerealiseerd maar die hele heisa rondom IBA begrijp ik nog steeds niet. De transformatie is namelijk al geruime tijd geleden in gang gezet en gaat voorlopig nog wel even door. Daarbinnen zou je 50 projecten het stempel IBA Parkstad mee kunnen geven, zodat die alle aandacht opeisen. Maar daarmee doe je eigenlijk heel veel andere projecten die onderdeel zijn van de transformatie tekort.